İçerik sayfasına geri dön
Bu bölüm, gruplarla çalışmanın çeşitli yönlerine odaklanmaktır. İlgi grupları, grup süreci, konsensus karar alma süreci ve son olark da bir eylem sırasındaki çeşitli rolleri işlemektedir.
Giriş
Herhangi bir şiddetsiz kampanya için zorluk, eylemlerin nasıl hazırlanacağıdır. Amerika, new Hampshire'da 1976'daki Seabrrok nükleer güç tesisinin işgalinden bu yana Batılı bir çok şiddetsiz kampanya, ilgi grubu modeline konsensus karar alma yönteminin eşlik ettiği bir method kullanmayı tercih etmişlerdir. Bu bölüm bu yöntemi anlatmaktadır.
İlgi Grupları
İlgi grupları 5 ila 15 kişiden oluşan otonom gruplardır. Bu anlamda bir ilgi grubu, birbirleriyle ilgili olan, birbirlerinin zayıflıklarını ve güçlü taraflarını bilen, birlikte şiddetsiz bir kampanyaya katıldıklarında 8ya da katılmak istediklerinde) birbirini destekleyen kişilerden oluşan bir gruptur. İlgi grupları ve sözcü konseyi, yukardan aşağıya, üzerinde güç ile karar almayı ve yaratıcı doğrudan eyleme katılanları güçlendirme ve örgütleme konusunda mücadele eder. Karar alma gücünü ilgi gruplarına vererek insanların merkezi olmayan ve hiyerarşik olmayan bir yolla, birlikte hareket etmelerini mümkün kılar. İlgi grupları, ABD'de (Seattle 1997) geniş çaplı küreselleşme karşıtı eylemlerde Avrupa ve Kuzey Amerika'da nükleer karşıtı protestolarda (1970lerin başlarında) ve diğer ülkelerde büyük ve küçük şiddetsiz protesto eylemlerinde yapıcı bir biçimde kullanıldılar. (Referans Seabrook-Whyl-Marckolsheim: Kampanyalar Zincirinde Ulusötesi Bağlantılar hikayeler sayfasında...)
Birisi kim ile bir ilgi grubu kurar?
Basit cevap şudur: tanıdığınız ve konu(lar)yla ilgili benzer görüşte olduğunuz ve mücadele için benzer eylem methodlarına inandığınız kişilerle. Bu insanlar, bir eğitim semineri sırasında tanıştığınız, birlikte çalıştığınız, birlikte dışarıya çıktığınız veya yaşadığınız kişiler olabilir. Vurgulamak gereken nokta, konunun sizi getirmesinden ziyade, ortak noktalarınızın ve güveninizin olduğu insanlarla biraraya gelmektir.
Bir ilgi grubunun bir parçası olmanın önemli bir noktası, birbirinizin kampanya veya konu ile ilgili duruşunuzu ve tercih ettiğiniz eylem biçimini öğrenmektir. Bu, birlikte zaman geçirmeyi, konular hakkında tartışmayı, eylem tekniklerini tartışmayıo veya aktivizm ile ilgili bir antrenmanı birlikte yapmayı (birlikte bir workshopa katılmak gibi) veya karşıtının ya da polisin taktikleriyle (örneğin, karşıt-gösteriler, dezenfermasyon kampanyaları, ajan pravokotörler) nasıl başa çıkacağınıza çalışmak gibi aktiviteleri içerebilir. Kampanyadan/eylemden bireysel ve kollektif olarak ne istediğinize dair, bunu nasıl gerçekleştirebileceğinize, diğerlerinden nasıl bir desteğe ihtiyacınız olduğuna ve diğerlerine ne verebileceğinize dair bir fikir oluşturmalısınız. Eylem hakkında, kesin temel şeyler üzerinde hemfikir olmanız fayda getirecektir: ne kadar aktif, ne kadar ruhani, ne kadar şiddetsiz, ne kadar derin ilişki, tutuklanmaya ne kadar istekli, ne zaman kefaletle serbest kalmak, genel politik perspektifiniz, eylem yöntemleriniz vb.
Grup Süreci
Gruplarla çalışma, ister kendi ailemizde, workshoplarda veya örgütlerde olsun en temel sosyal aktivitedir ve sosyal değişim çalışmasının en büyük parçasıdır. Bu yüzden, değişim için çalışan grupların hem kendi kullanımları hem de diğerleriyle paylaşmak için etkili, tatmin edici, gerekli görevleri yapmada demokratik yöntemler geliştirmeleri önemlidir.
Grupları demokratikleştirmenin bir yolu otoriter ve hiyerarşik yapıları kaldırmaktır ama bu bütün yapıların reddi demek değildir. İyi bir grubun yaratıcılığı, toplumu ve etkiyi, şiddetsizliğin kendimizde ve toplumumuzda yeşermesini yüreklendirecek bir kombinasyonla fasilite etmesi gereklidir. Bir grubun iyi çalışması, grup üyelerinin sorumlu katılımcılığı, zeka ve kooperatif yapıların bir ürünüdür.
Anlaşmalar/Temel Kurallar
Bir grup, informal ve herkesin rahat ettiği bir grup olsa bile temel kurallar üzerinde anlaşmak fayda sağlar. Bir grup kontratı veya bir workshop ya da grup için herkesin hemfikir olduğu bir dizi kural, grubun yol almsında kullanışlı bir rehberdir. Zorluklar ile karşılaşıldığında bunlara bakılabilir. Tabii ki bu kurallar adapte edilebilir veya değiştirilebilirler. Neyin dahil edileceğine grubun kendisi karar verir. Örneğin bir grup, toplantılara saatinde başlamaya, eşit katılımı cesaretlendirmeye, konsensus ile karar almaya, grup çalışmasında kolaylaştırıcılığın tur usulüyle yapılmasına, bir kerede bir kişinin konuşmasına, sadece kendi adına konuşmaya, gizliliğe saygıya, hiçbir soruyu küçümsememeye ya da aptal bir soru gibi göstermemeye, herhangi tür küçümsemeye izin vermemeye, sadece kendin için gönüllü olmaya vb. Karar verebilir. Bir çok kişi artık bu tür temel kurallara aşina, bu yüzden kolaylaştırıcı, grubun adapte edebileceği bir ön liste getirebilir. Önemli olan büylesi bir kontratın yapılabilmesi için grubun her bir üyesinin aktif onayının alınmasının gerekliliğidir.
Netlik kazandırılması gereken bir konu ise, “gizlilik” ile grubun ne kastettiğinin belirlenmesidir. Bir workshoptan herhangi bir şeyin dışarıda paylaşılmaması mı yoksa daha geniş çaplı mevzuların ve ne yapıldığının paylaşılabilir olduğu ama herhangi bir bildirinin verilmediği veya birine yönelik yapılamayacağı mı ya da grup üyelerinin kişisel hikayelerinin paylaşılamayacağı anlamına mı gelir?
Bir workshop uzun, yoğun veya kişisel konularda olursa bu durumda az deneyimli insanların grup çalışmasında bulunabilirliği artar veya konu çok hassassa, temel kuralları belirlemede ve hemfikir olmada daha fazla zamana ihtiyaç duyulabilir.
Ayrıca unutmayın ki grubun durumu değişirse, 'kontrat'ı gözden geçirmek ve 'kural'lara yeniden karar vermek gerekebilir. Bu, bir grup tarafından dayatılan kurallar ile bir grubun kendi rızasıyla karar verip uyguladığı kurallar arasındaki en önemli farktır.
Grup Toplantılarını Kolaylaştırma
İlgi grupları genelde bir kolaylaştırıcı kullanmaya karar vererek grubun ihtiyaçlarının karşıılanmasnı ssğlar. Grup üyeleri genelde bu rolü dönüşümlü uygular. Bir kolaylaştırıcı, grubun belli bir görevi tamamlaması için sorumluluğu kabul eder, örneğin toplantı gündemini takip etmek, gerekli kararları ve planları yapmak gibi. Bir kolaylaştırıcı, grup için karar almaz ama grubun ilerlemesine yardımcı olacak yolları önerir. Bu kişi öyle bir tarz tutturmalıdır ki grup, herşeyden kendisinin sorumlu olduğunun farkında olmalıdır, işlerin yürütülmesinde hem kolaylaştırıcının hem de grubun rolü vardır.
Şunu belirtmekte fayda var ki kolaylaştırıcının sorumluluğu gruba ve çalışmayadır, gruptaki bireylere değil. Dahası, konularla çok yakından ilgili olan bir kişinin iyi bir kolaylaştırıcı olması zordur. Grup kolaylaştırıcılığı ile ilgili daha fazla bilgi için, "Toplantı kolaylaştırıcılığı – Sihir olmayan yöntem", Berit Lakey (http://www.reclaiming.org/resources/consensus/blakey.html)
Bir Grup Toplantısında Özel Roller
(Tri-denting It Handbook, 3. baskı kitabından uyarlanmıştır. 1)
Bir grupta çeşitli rolleri rotasyonlu uygulamak, bireylere grup davranışının çeşitli yüzlerini deneyimlemelerine ve ilgi grubunu güçlendirmeye yardımcı olur. Toplanıt kolaylaştırıcısına (grubun toplanıt gündemini takip etmesine yardımcı olan kişi) ek olarak başka roller de grubun çalışmasına yardımcı olur. Bu özel roller eğer grup büyük ise ya da belli bir konuda grup sürecini özel bir dikkat vererek geliştirmek isteniyorsa, sürece çok yardımcı olurlar.
Kolaylaştırıcıya yardımcı olan yardımcı kolaylaştırıcı
Not tutucu, kararları yazarak herkesin bu kararların bir kopyasını edinmelerini sağlayan, böylece hangi kararların alındığını bütün grubun bilmesini sağlayan rol.
Zaman tutucu, grubun zaman planında nerede olduğu ve ne kadar iyi kullandığı konusunda grubu bilgilendiren ve gündemi tamamlamasına yardımcı olan rol.
Diğer roller başka zamanlarda yardımcı olabilir, özellikle de grup problemli bir dönem geçiriyorsa. Örneğin bir “süreç gözlemcisi” toplantılara katılım sorunlarını gözlemleyebilir ve dinamiği arttıracak öneriler getirebilir veya gruptaki baskıcı davranışları, güç oyunlarını, ayrımcılık (ırk, toplumsal cinsiyet, sınıf, yaş vb.) ile ilgili problemleri gün ışığına çıkarabilir.
Bir “titreşim gözlemcisi” ise gizli duygusal akıntıyı, sözsüz iletişimi (çatışkı yaratan davranışlar dahil) veya gruptaki enerji seviyesini gözlemleyerek rup atmosferinin bir problem haline gelmesinden önce öneriler getirerek geliştirmeyi sağlar.
Bir Eylem Sırasında İlgi Grubundaki Roller
Bir şiddetsiz eylem sırasında ilgi grubu eylemin gerektirdiği rollere karar vererek üyelerin hangi rolü istediklerini seçmelerini sağlar. Destek rolleri bir eylemin başarısı ve katılımcıların güvenliği için hayatidir. Bu el kitabında listelenen roller (Bakınız:'Eylem Sırasında, Öncesinde ve Sonrasında Roller') yaygın rollerdir ama her tür eylem için bire bir uygulanmamalıdır. Farklı eylemler farklı roller gerektirir. Her grup gerekli olacak görevleri düşünerek bunları planlamanın ilk aşamalarında nasıl yapılabileceğinin bulunmasını sağlamalıdır. Bazen insanlar birden fazla rolü üstlenirler, örneğin bir yasal gözlemci aynı zamanda ilk yardımcı, polis irtibat kişisi ve hatta medya iletişimcisi olabilir. Önemli olan bütün gerekli rollerin üstlenildiğinden, üstlenenlerin başlamadan önce tüm sorumluluklarını ve bağlılıklarını anladığından ve kimsenin taşıyamayacağı bir görevi (destek veya başka) almadığından emin olunması gerekliliğidir. (Kaynak: http://www.scotland4peace.org/Peace%20Education/Handout%20Six%20-%20Roles,%20Safety%20and%20Afinity%20Groups.pdf
Egzersizler (İngilizce)
Signs of Mature Group Process: A check list of an ideal model for voluntary, political and community groups.
Task and Maintenance: What makes groups work?: This tool is a quick, easy tool that is effective at helping groups understand the different roles in making groups work: different leadership skills. It requires facilitators to have the theory of task/maintenance internalized fairly well (since they will have to rapidly identify which comments from people belongs where).
Facilitating meetings: This briefing has tips and advice on facilitating meetings and making them worthwhile.
Karar Alma
Decision2 Şiddetsiz hareketlerde, özellikle bir (doğrudan) eylem sırasında karar alma özel bir dikkat ister. Şiddetsizlik, şiddetin yokluğundan daha fazlasıdır; güç konularıyla ve karar alma yöntemleriyle yakından ilgilidir. Bir grupta baskıcı tutumları önlemek amacıyla karar alma süreci ve tartışmaları katılımcı ve güçlendirici olmalıdır. Konsensus karar alma yöntemi, herkesin katılıma ve görüşlerini söylemeye teşvik eder; bütün grup üyelerinin kararları destekleyecek rolleri bulmaya çalışır. Grup üyeleri konsensus süreci ile alınan kararları çok daha güçlü sahiplenerek destekler. Konsensus, farklı grup durumlarında kullanılabilir ve bir grup özellikle bir şiddetsiz eylem yapmak istiyorsa çok kullanışlıdır. Bazı gruplar, ilk önce konsensusa ulaşmaya çalıştıkları bir sistemi uygulamaya çalışırlar ama belli bir zaman içinde ulaşamazlarsa oylamaya geçerler. Ama bu yöntem küçük ilgi gruplarında illa gerekli değildir.
1980lerde İngiltere, Greenham Common'daki Kadın Barış Kampındaki eylemlere katılan Amerikan feminist yazar ve şiddetsizlik antrenörü Starhawk kendini bir kültür şokuna uğramış hissetti. “Bizim (ABD) batı kıyısında kullandığımız konsensus tarzı, kolaylaştırıcılar, gündem, planlar ve resmi süreçlerin aksine onların yöntemleri bana hiçbir yapısı yokmuş gibi geldi... İnanılmaz bir özgürlük ve tartışmalarda formalitelerle bozulmamış bir elektrik hissi buldum. Benim bildiğim ve uyguladığım konsensus süreci dışardan bakınca aşırı kontrol edilmiş ve kontrolcü gözüktü... Aynı zamanda, Greenham-tarzı sürecin de sorunları vardı. Grubun konuşmadan bir eylem tercihi yapması onları daha sert ve militan eylemlere sürükledi. Kolaylşatırıcı olmaksızın yapılan tartışmalarda yüksek sesli ve iyi laf yapan kadınlar tartışmaları domine etmeye çalışıyorlardı. Korkuları olan kadınların kaygıları veya altrenatif planları çoğunlukla duyulmadı. Her grup, kendinin koşullarına has bir karar alma yöntemi geliştirmeli. Planlı olma ve spontanlık arasındaki, resmi ve herkese açık serbestlik arasındaki denge herzaman canlı, dinamik ve değişkendir. Tek bir yol her bir grup için işlemez.” Starhawk, Truth or Dare : Encounters with Power, Authority and Mystery (Harper Collins 1987)
Gelecek bölümde konsensus ile karar alma konusunu işliyoruz ama aynı zamanda Starhawk'ın uyarısını dikkate alarak konsensusun kullanılmaması gereken durumları belirtmek gerekiyor:
a) Bir grup bilinci bulunmadığında (“üyelerin grup bağına kendi bireysel tutkularına verdikleri önem kadar önem vermemeleri durumunda konsensus can sıkıcı bir egzersiz olarak algılanır.”) b)Yapılacak iyi bir seçim olmadığında (“grup asılmak veya vurulmak arasında seçim yapmak zorunda kalırsa”) c)Gözlerinizin akını görebildiklerinde (“geçici bir lider atamak en akıllısı olur”) d)Konu eğlencelik olduğunda (“yazı-tura atın”) e)Grup, yetersiz bilgiye sahip olduğunda
Konsensus ile Karar Alma bir Süreçtir
Konsensus, bütün grubun ortak bir anlaşmaya varabileceği bir grup karar alma sürecidir. Dinlemeye ve saygıya ve herkesin katılımına dayanır. Amaç, bütün grup üyelerinin katıldığı bir karar bulmaktır. Konsensusa göre, gruptaki her bir kişi son kararı desteklemeye isteklidir. Net olmak gerekirse bu, son karar ile herkesin tam bir memnuniyet içinde olması gerekliliği demek değildir: aslında herkesin tam memnuniyet yaşadığı bir anlaşma .ok seyrek rastlanılan bir şeydir.
Çoğunluk kararı, birbirinin fikrine saygıdan ziyade grup içindeki farklı gruplar arasında güç mücadelesine ve rekabete neden olabilir. Bu şekilde, zekalarını diğerlerini harcamaya kullanırlar. Konsensus süreci, tüm grubun yaratıcılık, öngörü, deneyim ve bakış açısını kayda alır. İnsanlar arasındaki farklılık, daha derin bir inquiry ve daha büyük bir şevki açığa çıkarır.
O zaman bu karar alma nasıl işliyor? Tüm katılımcıların fikirleri, görüşleri ve çekinceleri dinlenir ve tartışılır. Görüşler arasındaki farklılık gündeme getirilir ve not alınır. Hiçbir fikir kaybolmaz, her bir katılımcının katkısı çözümün bir parçasıdır. Bu açık ve saygılı tartışma, - şiddetsiz bir eylemde olduğu gibi - insanların bedenlerini ve kendilerini “sınır”a koyacakları zaman bir karara ulaşmalarında hayatidir.
Konsensus, heyecanlandırıcı bir süreç olabilir çünkü grup üyeleri elbirliğiyle ortak bir karar üretmek için aktif olarak çeşitli yolları bulmaya çalışır. Çoğu zaman zor bir süreç de olabilir çünkü hepimizin “en iyi fikir benim fikrim” tavrından kurtulması gereklidir. Konsensus ile sadece iyi sonuçlar elde etmeye çalışmıyor aynı zamanda grup içindeki güven ve toplum bilincinin gelişmesini sağlıyoruz. Konsensus devam eden bir süreçtir, oylamanın farklı bir yöntemi değil.
Bir konsensus içinde pozisyonlar
Amaç, oybirliğiyle alınmış bir karara ulaşmak olmadığına göre, bir öneriye tamamen katılmayan grup üyeleri için konsensusta bir yer olmalı. Bir karar alma sürecinde bazı çekinceleri veya itirazları olan katılımcılar, eğer grup onların kaygılarını duyar ve aktif olarak kabul ederse bir fikri desteklemeye daha isteklidirler. Eğer bir kişiye sadece destekleme, desteklememe veya kenarı çekilme seçenekleri verilirse, konsensusun bir parçası olması için çok az bir alanı var demektir.
Bir grup konsensusunda birisi kendisini aşağıdaki 5 pozisyondan birinde bulabilir:
Bu çok iyi bir fikir ve tamamen destekliyorum (Tam katılım)
Bazı çekincelerim var ama destekleyeceğim (Destek)
Ciddi çekincelerim var ama kabul edebilirim (Kabul)
İtirazlarım var ama bununla yaşayabilirim (Tolerans)
Bunu yapamam, ama grubun bunu yapmasında onu durdurmayacağım (Kenarda durma)
Tabii ki bir kararı desteklemeyen veya kabul etmeyen veya kenarda duran insanların sayısı çoğunluktaysa bu zayıf bir konsensustur ve büyük ihtimalle de zayıf sonuçlarla bitecektir.
Her durumda grup, insanların çekincelerini ve itirazlarını dillendirmelerinde cesaretlendirici olmalıdır ve bu fikirlerin yerini bulmasını sağlamaya çalışmalıdır – bazen öneriyi yeniden biçimlendirerek, bazen belli noktalar üzerinde yeniden teminat vermeyi önererek. Aynı zamanda tartışmadaki konuyu tamamen kabul etmeyen bireyler de görüşlerini önerilen karar için destek, kabul, tolerans olarak veya kenarda durma olarak değiştirebilirler mi gözden geçirmelidirler.
Güçlü itirazları olan grup üyelerinin de aynı zamanda grup sürecine katılarak ve çoğunluk grup üyelerinin kabul edebileceği kararın üretilmesine razı olabilirler. Bu kilit bir farkındalıktır ve konsensusa ulaşmanın önemli bir kısmıdır. Diğerleriyle aynı fikirde olmama ve konsensusu bloke etme arasında ciddi ve büyük bir fark vardır. Aynı fikirde olmama tartışma sürecinin bir parçasıdır.
Konsensusu bloke etme
Bir bireyin konsensusu bloke etme kararı hafife alınmamalıdır. Grubun geri kalanı tarafından güçlü destek gören bir kararı bloke ediyorsanız bu onlara kararın ciddi biçimde yanlış olduğunu ve onların bu konuda yol almasına izin vermediğinizi söylüyorsunuz anlamına gelir. Tartışmadan sonra eğer grup ortak bir karara varmışsa ama bir ya da daha fazla kişi konsensusa ciddi itirazları gerekçesiyle katılamıyorsa bu durumda şu fikirleri olabilir:
Bu kesinlikle kabul edilemez veya ahlak dışı veya insafısız bir karar. Bunu hiçbir şekilde kabul edemem ve grubun bu kararı uygulamasına izin veremem. (Bloke etme)
Buna kesinlikle karşıyım ve bu grupla daha fazla çalışamam (Gruptan ayrılma)
Eğer güçlü itirazlarınız varsa ve özellikle bir konsensusu bloke etmeye karar verdiyseniz, kararınızın nedenlerini ve itirazınızı dikkatlice ve açıkca anlatmanız çok önemlidir. Aslında kendiniz dahil, herkes tarafından kabul görebilecek daha iyi bir öneri getirmeye yükümlü hissetmelisiniz. Bu, diğerlerinin bakış açınızı anlamalarına yardımcı olur ve farklılıkların netleştirilmesine öncülük edebilir.
Her durumda, itirazlarınızı ve kaygılarını gözden geçirmeli ve bloke etmekden vazgeçip sizin desteğiniz olmasa da grubun kararı hayata geçirmesine izin veren duruşu yani kenarda durup duramayacağınızı düşünmelisiniz.
Bir konsensus kararını not etme
Bir grup konsensusla bir karara ulaştıktan sonra “tam katılım” göstermeyen her bir kişiden duruşlarına neden olan kaygılarını ve çekincelerini dillendirmesini istemek kullanışlıdır. Bunun yapılmasının sebebi, bu kaygıların, çekincelerin veya itirazların karar ile birlikte notlara geçirilmesi kaydıyla grubun içindeki farklı düşüncelerin yok olmamasını sağlamak ve insanların farkıl düşüncelerini dillendirmelerine cesaretlendirmek. Böylece ileride yapılabilecek tartışmalarda bu farklı görüşler dikkate alınabilir veya kararın takibinde gündeme getirilebilir. Azınlığın görüşlerini bu şekilde ele alan gruplar; inanılmaz biçimde artan birbiriyle uyumun, konsensusa dayalı etkinliklerde ve eylemlerde tadını çıkarırlar.
Eğer grup, konsensus tipi bir anlaşmaya varamazsa
Belki de grup, karar verecek yeterli bilgiye sahip değildir. Ya da tartışma için daha fazla zamana ihtiyaç vardır. Karar ertelenebilir mi? Grup, yeni bir öneri getirilmesine istiyor mu? Küçük bir komitenin alternatif öneriler getirmesi işe yarar mı?
Konsensusun kullanımında önemli noktalar
Konsensus uygulamada farklı yollar ve biçimler vardır ve ayrıca çok çeşitli deneyimler vardır ki bunun işlediğini gösterir. Yine de konsensusun hayata geçirilmesini mümkün kılan bazı koşullar vardır:
Ortak Amaç veya Çıkar: Grubun/toplantının bütün üyelerinin ortak bir amaç veya çıkar etrafında biraraya gelmiş olmaları gerekmektedir, bu bir eylem ya da ortak yaşam veya mahalleyi yeşillendirmek için biraraya gelmiş insanlar olabilir. Bu durum, grubun genel amacın ne olduğunu kurmaya yardımcı olur ve yazılması gerekir. Konsensusun zor ulaşılacak gibi gözüktüğü durumlarda bu amaca tekrar bakarak grubun ne diye biraraya geldiğini hatırlamak gerekir.
Konsensusu kurmaya bağlılık: Bağ ne kadar güçlüyse konsensus o derece iyi işler. Bazı kişilerin sırf “ben demiştim işe yaramaz bu yöntem” diyebilmek için çoğunluk oylamasına dönmek istemesi grup süreci için çok hasar verici olabilir.
Konsensus, bağlılık, sabır ve ortak hedefe veya çıkara öncelik vermek isteğini gerektirir.
Yeterli zaman: bu şekilde çalışmayı öğrenmek için. Grup, süreçe ne kadar çok yetkin olursa, konsensusa ulaşmak için gerekli zaman azalacaktır. Eğer grupta birbiriyle güçlü şekilde çatışan fikirler varsa konsensusa ulaşmak için gerekli zaman daha fazla olabilir.
Net süreç: Grubun verilen herhangi bir konu üzerinde çalışırken kullanıcı bu yöntemin herkes tarafından net biçimde anlaşıldığından emin olun. Öncesinde süreç ve anahatlar üzerinde hemfikir olun. Bir çok durumda bu, bir ya da birden fazla kolaylaştırıcının grubun süreçte ilerlemesine yardımcı olmasını kapsar.
Konsensusa ulaşmak için gerekli süreçler
Tarıtşılacak konular iyi hazırlanmalıdır. Ne hakkında karar alınacağı net bir şekilde belirtilmelidir.
Farklı görüşlerin açık şekilde ifade edilmesi gereklidir. Herkese fikrini veya kaygısını dillendirebileceği bir şans verilmelidir.
Üzerinde hemfikir olunmuş normlar bir kişinin kaç kere konuşabileceğini veya konuşmaya ne kadar zaman harcayabileceğini sınırlayabilir, böylece herkesin fikri iyice duyulabilmiş olur.
Tartışmalar aktif dinlemeyi ve bilgiyi paylaşmayı içerir. Birden fazla kaygı ve bilgi grup bu konuda netlik kazanana kadar paylaşılabilir.
Karşıt görüşte olanların perspektifleri sadece duyulmamalı, sahiplenilmeli ve tartışmaya aktif olarak dahil edilmelidir.
Farklılıklar tartışma ile çözülür. Kolaylaştırıcılar hemfikir olunan noktalar ile hemfikir olunmayan noktaları belirterek daha derin tartışmaya imkan tanımak için gruba yardımcı olur.
Kolaylaştırıcılar konsensus sürecini; tartışma nüansını açık bir şekilde ifade ederek, başka kaygıların olup olmadığını sorarak, konuya dair gruptakilerin durduğu pozisyonları sorarak ve konsensus kararının not alınacağı öneri şeklini getirerek yardımcı olur.
Fikirler ve çözümler grup ile paylaşılır ve bir kişiye ait değildir. Grup bir bütün olarak karardan sorumludur ve karar gruba aittir.
Konsensusa Ulaşma - Pratik adımlar
Bir çok konsensus modeli vardır. Aşağıdaki temel prosedür barış aktivistleri için çıkan bir magazin olan Peace News, Haziran 1988 sayısından alınmıştır.
1. Problem veya alınması gereken karar tanımlanmalı ve adı konulmalıdır. Bunu bu şekilde yapmak problemleri/soruları kişiliklerden ayırır.
2. Olası çözümlere dair beyin fırtınası yapınız. Hepsini yazın hatta çılgınca olanlarını bile. Hızlı ve etkili öneriler için enerjiyi yüksek tutun.
3. Durum hakkındaki sorulara ve netleştirme ihtiyaçlarına yer yaratın.
4. Yazılan seçenekleri tartışın. Bazılarını yeniden şekillendirin, bazılarını silin e kısa bir liste oluşturun. En çok tutulanlar hangileri?
5. Öneriyi veya seçilen önerileri belirtin ki herkes netlik kazansın. (bazen küçük gruplara bölünerek her öneriyi kısa ve öz şekilde yazmak kullanışlı olabilir.)
6. Her önerinin artısını ve eksisini tartışın – herkesin katkı koyma şansı oladuğundan emin olun.
7. Eğer güçlü bir itiraz varsa, 6. adıma geri dönün (bu zaman alan bir bölüm). Bazen adım 4 'e dönmeniz gerekebilir.
8. Eğer güçlü bir itiraz yoksa kararı belirtin ve onayı test edin.
9. Küçük itirazların farkında olun ve yararlı iyileştirmeler için işbirliğinde olun.
10. Tartışın
11. Konsensusu kontrol edin.
Özellikle tartışmalı konularda, ıtartşma boyunca grubun konsensuta nerede durduğunu anlamak için yoklama yapmak yardımcı olabilir. Konsensus poziyonlarını yoklamak için grubun tamamının, bunun bir pozisyon testi olduğunu bilmesi önemlidir ve bu nihai konsensus poziyonları çiin bir çaprı değildir. Hızlı bir yoklama yapmak için kolay bir yol, elin 5 parmağını göstermek tam katılımı, 4 parmak desteği, 3 parmak kabulü, 2 parmak toleransı, aşağıyı gösteren 1 parmak kenarda durmayı, yumruk ise bloke etmeyi gösterir.
Büyük Gruplarda Konsensus: Sözcü Konseyi
Yukarıda anlatılan konsensus karar alma yöntemi bir grup için etkilidir. Lakin, büyük şiddetsiz eylemler birçok ilgi grubunun bir araya gelmesini gerektirir. Gruplarla Çalışma: İlgi Grupları, Grup Süreci, Karar Alma.
Sözcü konseyi, büyük gruplarda konsensus ile karar almak için bir araçtır. Bir sözcü konseyinde, küçük grupların sözcüleri biraraya gelerek herkesin paylaştığı kararları alırlar. Her grup kendi sözcüsü tarafından temsil edilir – toplantıyla onun üzerinden iletişim kurar böylece yüzlerce insanın daha küçük bir grup tartışmasında temsili sağlanır. Sözcünün yapabileceklerinin sınırı ilgi grubuna bağlıdır. Belli konularda hemfikir olmadan ya da bunları tartışmadan önce grubuna danışmakla yükümlü olabilir.
Burada sözcü konseyi yönteminin kullanılışıyla ilgili bir süreç rehberi var. (1. adım ve 2. adım, küçük ilgi grubunda önceden de uygulanabilir)
1. Bütün grup (bütün ilgi gruplarındaki katılımcıların hepsi) – Konuyu takdim ve gerekli bütün bilgilerin verilmesi
2. Hem konsensus hem de sözcü konseyinin açıklanması
3. Küçük grupların (ilgi gruplarının) oluşturulması – bu insanların rastgele seçilmesi ya da varolan ilgi grupları veya kişilerin yaşadıkları yere göre ya da ortak konuşulan dile göre oluşturulabilir.
4. Küçük grup konuyu tartışır, fikirleri toplar, artılarını ve eksilerini bulur – bir ya da birden fazla öneri oluşturur.
5. Her küçük grup, kendi gruplarından onları sözcü konseyinde temsil edecek bir sözcü seçer. Küçük gruplar bu sözcünün yetkilerini belirler, bir mesaj taşıyıcısı olabilir – örneğin sözcü konseyi ile küçük grup arasında bilgiyi taşır – veya sözcü konseyinde küçük grup adına karar yetkisiyle karar verebilir.
6. Bütün grupların sözcüleri sözcü konseyinde biraraya gelir. Sırayla kendi gruplarınların fikirlerini paylaşır. Daha sonra sözcüler çeşitli önerileri biraraya getirmeye ve üstünde çalışılabilecek bir fikir haline getirmeye çalışırlar. Bu süreç boyunca gerekirse sözcüler ara isteyerek netlik kazandırma ya da oluşturulan önerinin grupları tarafından kabul görüp göremeyeceğini öğrnemek için gruplarına geri dönebilir. Sözcler, küçük grupları adına konuşmakla sorumludur, kendi kişisel görüşlerine göre değil.
7. Sözcü konseyi bir ya da birden fazla öneriyi hazırladığında, sözcüler gruplarına geri dönerek bu önerinin ya da önerilerin grupları tarafından kabul ya da reddini öğrenirler. Ayrıca gruplar, öneri hakkında yeni bir değişiklik de önerebilir.
8. Sözcüler, sözcü konseyinde tekrar buluşarak grupların neler üzerinde hemfikir olduklarını öğrenirler. Eğer bütün gruplar hemfikir değilse, küçük gruplarda tartışma ve sözcü konseyi toplantısı tartışma döngüsü tekrarlanır.
9. Küçük gruplar, sözcü rolünü farklı grup üyelerine verebilir ki çoğunlukla bu değişiklik yapılır.
Egzersizler/Kaynaklar
Consensus for Small Groups: An introduction and worksheets
Consensus decision making
Deneyimler ve problemler
Yukarıda anlatılan sözcü konseyi ve konsensus karar alam tekniği geçtiğimi 30 yıl boyunca küçük ya da büyük çaplı bir çok şiddetsiz eylemde kullanıldı. Örneğin 1970lerdeki nükleer karşıtı güç eylemleri (Seabrrok, New Hampshire, ABD; Torness, İskoçya), 1980lerde ve 1990larda Almanya'daki nükleer enerji karşıtı ve silahsızlanma eylemleri, 1999'daki küreselleşme karşıtı eylemler (Seattle, Washington, ABD). Bazı büyük eylemlerde ilgi grubu / sözcü konseyi / konsensus karar alma modeli 2000 ve üstü katılımcıyla gerçekleştirilmişti. (örneğin 1996, Seabrook, ABD; 1997 Almanya, Wendland'da nükleer atık karşıtı eylem – bakınız: http://www.castor.de/diskus/gruppen/x1000mal/5rundbri.html#Auswertung%20des%20SprechenInnenrates) Bu deneyimlerin çoğu, değişen politik bir ortama dikkat çekmekteydi, örneğin şiddetsiz eylemlerde ve kampanyalarda merkezi olmayan bir katılım şeklinin büyümesi gibi. Bu şu anda büyük çaplı eylem örgütleyen gruplar için sonuç veren bir yoldur.
Çok az ilgi grubu uzun vadelidir. Örneğin Alman “X-bin kişi yolda” nükleer karşıtı eylemin çok az da olsa bazı ilgi grupları halen devam etmektedir ve bu kişiler eylemin çekirdeğini oluşturmaktadır. Bu kampanyadaki aktivistlerin çoğu eyleme bireysel ya da kendi küçük gruplarıya katıldılar ve ilgi gruplarını eyleme vardıklarında oluşturdular. Bu yüzdenher eylemde birlikte hareket edebilmek ve bir birliktelik bağı oluşturmak için eylem öncesinde bir ya da iki gün gerekli. Hatta bu birliktelik bağı, çekirdek katılımcılara bir iki kişi bile dahil olsa oluşturulmalıdır. Bir çok aktivist spontan ve hazırlıksız katılır ve eylem ise gerçekleştirilmesi mümkün olacak bir şekilde planlı yapılmalıdır (Jochen Stay, Sivil itaatsizlik için sosyo-politik faktörler ve ön koşullar, Kırık Tüfek NO 69, Mart 2006 http://wri-irg.org/node/2950). Bu yapı özellikle çok sayıdaki yeni aktivistin dahil edilmesi hedeflerden biri ise daha da uygundur. Genelde eylem düşük risklidir ve halka duyurusu yapılır.
Diğer bir opsiyon ise büyük çaplı eylemleri ilgi gruplarının otonomuna bırakmaktır. Yani ilgi gruplarının küçük çaplı eylemlerini simultane bir biçimde hazırladığı ve uyguladığı bir çok küçük eylemin bir araya gelmesi. Burada “büyük çap”, paralel bir çok küçük eylemin sayısıyla elde edilir. Bu yapı daha çok yüksek riskli eylemler için uygundur veya aşırı baskı beklendiği durumlarda uygulanabilir.
Her ne kadar ilgi grubu / sözcü konseyi modeli çeşitli kampanya ve eylemlerde başarılı şekilde kullanıldıysa da daha iyisi için geliştirilebilir. Henüz deneyimi olmayan gruplar, bu yapının kullanımıyla ilgili pratik yapabilir. Ayrıca bu yöntem, kalabalık gruplarla kullanılmış olsa bile değerlendirme ve gelecek deneyimlere ihtiyacı vardır.
